Proje

This post is also available in: English (İngilizce) ქართველი (Gürcüce) Română (Rumence) Български (Bulgarca)

Karadeniz kıyıları antropojenik ve teknolojinin ürettiği faaliyetlere/ürünlere karşı savunmasızdır. Deniz çöpünün kaynağı Karadeniz havzasının tamamını kapsayan bir problem olup, ekosistem, halk sağlığı, çevrenin korunması, denizel habitat, biyoçeşitlilik ve sürdürülebilir gelişme ile çok yakından ilişkilidir.

Akdeniz Bölgesi’nde deniz çöpü 1970 yılından bu yana gündemde olup çöp konusu, Akdeniz’in Kara kökenli kirleticiler ve aktivitelere karşı korunması protokolü (KKK protokolü) (Barselona Sözleşmesi, 1980) kapsamında da ele alınmaktadır. Çöp sorununun önemi, 1996’da değiştirilen KKK protokolü (LBS Protokolünde) (Ek1) ve 2005 ve 2009’da UNEP tarafından yürütülen diğer birçok çalışmada ele alınmıştır. Son olarak, BM Çevre / Akdeniz Eylem Planı (MAP), Aralık 2013’te, Deniz Çöplerinin Yönetimi konusunda yasal olarak bağlayıcı bir Bölgesel Planı (Karar IG.21 / 7, COP18, İstanbul, Türkiye) kabul eden ilk Bölgesel Deniz Programı olmuştur. Çöplerle ilgili çalışmlar, MSFD (2008), Karadeniz Komisyonu (2009), Mavi Büyüme Girişimi AB (2017), IMO (2018) ile sayıları giderek artmıştır.

Günümüzde, deniz çöpü sorununun çerçevesi iyi anlaşılmaktadır, ancak; kültürel farklılık, refah düzeyi, geleneksel yaklaşımlar, eğitim farklılıkları ve bilgi eksikliğine dayanan problemlere bağlı birçok değişken nedeniyle çözümler hala net değildir.

Karadeniz Bölgesi’nde deniz çöpü kirliliği ile ilgili farkındalık ve bilincin oluşması son yıllarda giderek artmıştır. Balıkçılık kaynaklarının sürdürülebilir kullanımı ve deniz kirliliğinin azaltılması ile ilgili ilk entegre projeler Avrupa Komisyonu tarafından desteklenmiştir. MELTEMI projesinin genel amacı, yasal çerçeveyi geliştirmek ve kamu yetkililerinin, paydaşların ve toplumun genel olarak deniz çöpü kirliliğini azaltılması yönünde kapasitesini artırmaktır. Bu proje; Yunanistan, Kıbrıs, Bulgaristan ve Arnavutluk arasında geçiş ağının oluşturulmasına dayanmaktadır. MELTEMI çıktıları; belirli kıyı bölgelerinde deniz çöpüne ilişkin bir temel değerlendirme sunmak; Mevcut ulusal, yasal ve politika çerçevesini ve düzenlemeleri gözden geçirmek; Toplum bilincini artırmak için toplumu dahil etmek; Karar vericilere, deniz çöpünün kaynağında azaltılması için Ulusal ve uluslararası Eylem Planları Önerilerini birlikte geliştirme konusunda yardımcı olmaktır. Burada genel amaç, yerel makamları her vilayet için bir NAPP geliştirmeleri için eğitmek ve onlara yardımcı olmaktır. MISIS, Bulgaristan, Romanya ve Türkiye’nin ortaklığıyla Karadeniz’deki biyolojik çeşitliliğin korunması ile ilgili son zamanlardaki en kapsamlı projelerden biridir. MARSPLAN (2018) projesi kapsamında da BS’deki deniz çöplerinin etkileri çalışılmıştır. Deniz çöpü; popülasyonlar, ekosistemler ve yaban hayatı, abiyotik doğa ve ekonomi üzerinde olumsuz bir etkiye sahiptir.

Deniz Çöplerinin toplumlara, ekosisteme, yaban hayata, çevremize ve ekonomiye olumsuz etkileri vardır. Bu proje komşu ülkelerle farkındalık odaklı işbirliği, bilgi değişimi ve yenilikçi farkındalık metodolojilerini kullanarak proje ortağı ülkelerden (Türkiye, Bulgaristan, Romanya ve Gürcistan) altı ortak kurum ile (STK’lar, yüksek öğretim ve bilimsel araştırma enstitüleri) seçilen paydaşlar üzerinden farkındalık çalışmaları yapılacaktır. Projede, kültürel farklılıklar ele alınacak ve ülkeye özgü bilinçlendirme statejileri geliştirilecektir. Bu proje ile çöpün kaynağının azaltılmasında en güçlü etkisi olan doğru tanımlanmış hedef gruplar, çöpün geçmişte, günümüzde ve ağırlıklı olarak gelecekte insan çevresi üzerinde etkisi konusunda farkındalık oluşturulacaktır.

Projede, eğitim ve farkındalık çalışmaları sırasında “AŞAĞIDAN YUKARI” yaklaşımı kabul edilecektir. Bu yaklaşımda ev hanımları, öğrenciler, balıkçılar ve muhtarları kapsayacaktır. STK’lar, yerel yönetimler ve karar vericiler projenin ana hedef grupları olacaktır. Buna ek olarak, vatandaşlar, köylüler, turizm ve denizcilik acenteleri, çeşitli eğitim/öğretim araçlarını kullanarak çöplerin deniz ortamı ve insan sağlığı üzerindeki etkileri konusunda bilgilendirilerek farkındalık artırılacaktır. Projede birçok farklı eğitim ve öğretim etkinliği düzenlenecek. Bilim adamları, sektör uzmanları, konuyla ilgili STK ortak bilinçlendirme, eğitim ve öğretim faaliyetlerinde bulunulanacaktır. Paydaşlarla yüz yüze ve çevrimiçi aktivitelerle farkındalıklar artırılacak ve çöpün insan hayatını doğrudan ve / veya dolaylı olarak nasıl etkilediğini fark edilmesi sağlanacaktır. Bu faaliyetlerden bazıları yerinde eğitim, saha çalışmaları, seyir, görsel malzemeler (çöp hareketi model çıktısı) olacaktır. Bunlara ek olarak, toplantılar, çalıştaylar, TV programları, çizgi filmler, oyuncaklar, oyun kartları vb. Aktivitiler ile çöplerin deniz ortamı ve insan sağlığı üzerindeki etkilerini göstermeye çalışılacaktır. Köyde/kasabada yaşayan bir ev hanımlarına, mutfak atıklarında plastik poşet kullanımını durdurmak / azaltmak için organik atıklardan tarlasına gübre üretme eğitimi verilecektir. Kaynaklardan denizdeki son durağa kadar çöp hareketini gösterecek olan “Çöp Hareketi Modeli” ile, çöplerin kaderini ve kaynaklardan sonuna kadar olan yolculukları tanımlanacaktır. GIS/WEB tabanlı hidrodinamik model, paydaşların farkındalığı için çöp dağılımını ve birikimini belirlemek ve göstermek için en iyi yöntemlerden biridir. Projede, çöpün ilk ve son aşamalarda sosyal, ekolojik ve zararlı etkileri hakkında kamuoyunun bilgi düzeyini anlamak için anketler kullanılarak iki sosyal araştırma yapılacaktır. Projede hedef sayıya, doğrudan 4000-4500 paydaşa ve dolaylı olarak tüm ortak ülkelerde 1.000.000’dan fazla yararlanıcıya ulaşılacaktır.